Wat is de beste keus restaureren of conserveren?
Als we het hebben over ons cultureel historisch erfgoed, wat is dan de beste keuze; restaureren of conserveren? Dus, de concrete vraag is wat te doen? Alle oude verf afkrabben en de stoffering er uitsnijden en alles nieuw maken van moderne hedendaagse materialen of het authentieke zo veel als mogelijk is behouden en aan te vullen, op zo een manier dat het voertuig geschikt is om tentoon te stellen. Uiteraard is niet elk voertuig geschikt voor een museale restauratie, in vakjargon spreken we dan van een conservatie. RestauratieCentrum Stolk heeft een jarenlange zeer brede ervaring in zowel het restaureren als het conserveren van voertuigen. Een combinatie van vakkennis die zelden voorkomt en de mogelijk biedt om ambachtelijke restauratie- en moderne conservatie technieken te combineren. In de albums op deze site kunt u fotomateriaal van de door ons uitgevoerde opdrachten vanaf 1990 uitgebreid bekijken.
Voertuigen in originele conditie bewaren
Niets is zo mooi en waardevol als een object in origineel staat. Het stelt ons in staat veel te leren over de toegepaste materialen en technieken. Wij zijn slechts tijdelijke bezitters. En het is van het allergrootste belang om objecten in originele conditie voor de volgende generatie te bewaren.
De laatste decennia is het besef gekomen dat we een originele lak niet gaan afkrabben alleen omdat de lak verschoten is of craquelé vertoont. Een authentieke stoffering niet verwijderen alleen omdat er enkele mot gaten of scheuren in aanwezig zijn. Wereldwijd zijn er diverse symposia georganiseerd om over ethische vraagstukken ten aanzien van rijtuig of automobiel conservatie van gedachte te wisselen. RestauratieCentrum Stolk was daar bij aanwezig. Er is wereldwijde overeenstemming dat voertuigen bewaard en tentoongesteld in museale collecties beschermd en (reversibel) geconserveerd dienen te worden. Voertuigen die met regelmaat gebruikt worden kunnen beter worden gerestaureerd. Wereldwijd zijn verreweg de meeste voertuigen reeds gerestaureerd met moderne materialen. Des te meer een reden om heel goed na te denken over hoe om te gaan met de voertuigen in uw collectie. Want eenmaal gerestaureerd, is er geen weg meer terug. En toch hebben sommige bezitters spijt van hun impulsieve beslissingen en willen graag terug. Door het opkomende besef dat echt oud een meerwaarde heeft worden reeds gerestaureerde rijtuigen “nep antiek” gemaakt met gebruik van b.v. een craquelé lak. Dergelijk “gave oude” rijtuigen zijn te herkennen bij gebrek aan opgevulde en geretoucheerde “littekens”, de sporen van gebruik.
Je kunt passief of actief conserveren, wat is passief conserveren?
Conserveren kunnen we op 2 manieren doen. De eerste mogelijkheid is passief conserveren. Wat inhoud dat men zonder directe ingrepen aan het object zelf, de huidige toestand zo lang mogelijk probeert te behouden. Ten allen tijde zijn de inrichting van de gebouwen -de stalling van uw objecten- en de daarin heersende RH-waarde de belangrijkste conserverende handelingen voor behoud van uw collectie. Passief conserveren houdt ook in de collectie te controleren op en beschermen tegen insecten, ongedierte en het ontstaan van schimmel aantastingen. Tevens het risico van brand en stormschade te beperken. Dit alles geldt uiteraard voor geconserveerde en gerestaureerde historische voertuigen. Lees over deze onderwerpen ons zeer uitgebreid artikel onder de naam “Tips over rijtuigstalling, schoonmaken en transport”.
Actief conserveren
De tweede mogelijkheid van conserveren is actief conserveren, om verder verval tegen te gaan en een voor het oog zo mooi mogelijk geheel te verkrijgen. Soms is alleen het vakkundig verwijderen van vuil op de lak en stoffering niet genoeg om het voertuig tentoon te stellen of voor verder verval te behoeden. De restaurator kan in overleg met de klant besluiten de bruine vernis lagen (deels) te verwijderen, zodat de oorspronkelijke kleur en biezen van het object beter zichtbaar worden. Beschadigingen in de originele lak kunnen ontstoord en geretoucheerd worden. Hierna wordt er een reversibele vochtbestendige vernislaag aangebracht. Deze nieuw toplaag vertraagt het verouderen van de authentieke lak. Een technisch perfecte restauratie en dus regelmatig gebruik van een dergelijk object is niet de insteek van de restauratie. De doelstelling is de authentieke uitstraling zo veel mogelijk te behouden en het voertuig te kunnen presenteren in een verantwoorde, voor museale presentatie aantrekkelijke staat van onderhoud. Het voertuig moet goed verrijdbaar en transport bestendig zijn. En als dit gewenst wordt door de opdrachtgever technisch goed genoeg voor eventueel incidenteel gebruik. Uitsluitend om als museum te tonen hoe een dergelijke aanspanning werd gebruikt, uiteraard kan dit alleen onder goede weersomstandigheden. Om het wat makkelijker begrijpbaar te maken, noemen wij dit conserveren in de spreektaal “een museale restauratie”
Wat betekent reversibel conserveren
Sleutelwoord bij conserveren is “reversibel”. Wat inhoud dat alle toegepaste technieken omkeerbaar moeten zijn. In de praktijk betekent dit dat al de toegepaste materialen zoals lijmen, vulmiddel, retouches en vernissen bij een volgende restauratie op een dusdanig manier verwijderd moeten kunnen worden zonder dat er schade ontstaat aan het origineel. Conserveren gebeurt overwegend met moderne materialen waarvan een tweede eigenschap net zo belangrijk is; ze mogen niet vergelen. Een nadeel van deze materialen is dat ze kwalitatief niet de beste eigenschappen hebben. Een reversibele vernis is veel zachter dan een epoxy of polyurethaan vernis en relatief makkelijk op te lossen met het juiste oplosmiddel. Uiteindelijk komt er een tijd dat het verval zo groot is dat er niets meer te conserveren valt. Denk aan zwaar verroest smeedwerk of delen vermolmd hout. Het is de kunst op tijd over te stappen naar (deel) restaureren, zodat ook de constructie van een automobiel of rijtuig voor het nageslacht behouden blijft.
Bezoek onze pagina over Museale Rijtuigen en lees verder…
